Modernizm

  Punktualizm (z łac. punctum, kropka) - termin określający zarówno styl jak i technikę kompozytorską w muzyce współczesnej. Punktualizm zwrócił się do samego dźwięku, jako do naturalnego punktu wyjścia muzyki. Struktura muzyki punktualistycznej polega na specyficznej organizacji materiału dźwiękowego i muzycznego, opartej najczęściej na technice totalnego serializmu. Utwór to zbiór poszczególnych punktów (pojedynczych dźwięków), różniących się wysokością, rejestrami, dynamiką, artykulacją, wartościami czasowymi itd., które tworzą jednostki nieskoordynowane żadną ogólniejszą zasadą formalną. W praktyce twórcy punktualizmu nie byli tak radykalni i nie komponowali wszystkich swoich utworów jedynie z idealnie oddzielonych pojedynczych dźwięków. W ich dziełach można odnaleźć tradycyjne motywy czy wyraźne frazy melodyczne, jednak są one tak dalece przetworzone (rozrzucone po wszystkich rejestrach, zmienione pod względem dynamiki czy barwy oraz  gęsto poprzedzielane pauzami), że w odbiorze nie ma praktycznie możliwości uchwycenia większych całości. Poszczególne dźwięki stały się obce względem siebie i pozbawione związków. Daje to słuchaczowi szczególny rodzaj przeżycia estetycznego zamiast tradycyjnych ciągłych fraz melodycznych, harmonijnych i rytmicznych o wyrównanej barwie, dynamice i tempie (czyli konwencjonalnych sposobów formalnych stosowanych w muzyce), słuchacz odbiera rozproszone, migotliwe punkty dźwiękowe. Brak asocjacji pomiędzy dźwiękami powoduje bezskojarzeniowe odbieranie muzyki, dźwięki stają się odrębnymi punktami wrażeniowymi, a ich struktura pozostaje dla słuchacza nieuchwytna. Rezultaty techniki punktualistycznej są więc ważniejsze niż sama struktura utworu. Prekursorem punktualizmu był Anton Webern. Jego muzyka, oparta na niespotykanym wcześniej różnicowaniu szczegółów na niewielkich odcinkach czasowych i kierująca uwagę odbiorcy na pojedyncze dźwięki, wywarła wpływ na twórczość młodej generacji kompozytorów. Dlatego styl punktualistyczny nazywany jest często postwebernizmem lub neowebernizmem. Najbardziej znani reprezentanci punktualizmu to Karlheinz Stockhausen i Pierre Boulez
 
 
 
 

Karlheinz Stockhausen